روش های جلوگیری از بارداری به چه صورتی است؟
حتما شما هم زوج‌هایی را می‌شناسید که تمایلی به بچه‌دارشدن نداشتند و از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کردند اما باز هم زن باردار شد. به‌نظر شما علت آن چیست؟ شاید تعجب کنید اما مشکل اصلی بسیاری از زوج‌های جوان و حتی زن‌و‌شوهرهایی صاحب چند فرزند، نداشتن اطلاعات کافی در مورد روش‌های صحیح پیشگیری از بارداری است. پدرومادر شدن، زیباترین حس دنیاست اما اگر زوجی بدون آمادگی لازم بچه‌دار شوند، این هدیه‌‌ی الهی برای آنها مانند کابوس خواهد بود. در گذشته، جلوگیری از بارداری صرفا در استفاده از قرص‌های ضدبارداری خلاصه می‌شد اما در حال حاضر، روش‌های متنوعی برای این کار وجود دارد. ما در مطالب زیر، مزایا و معایب هر یک از این روش‌ها را توضیح می‌دهیم. می‌توانید آنها را با هم مقایسه کنید و ببینید که کدام روش برای شما مناسب‌تر است.
فراتر از قرص فکر کنید
هنگامی‌که بحث پیشگیری از بارداری به‌میان می‌آید، خانم‌ها نسبت به گذشته گزینه‌های بیشتری پیش‌رو دارند اما وجود گزینه‌های بیشتر به این معناست که باید نکات بیشتری را مدنظر قرار دهند. اما روشِ مناسبِ پیشگیری از بارداری را چگونه می‌توان تشخیص داد؟
اولین و مهم‌ترین گام آن است که گزینه‌های موجود را با پزشک‌تان بررسی کنید. سارا نیومن، پزشک و استادیار گروه زنان و زایمان و بیماری‌های زنان در دانشگاه سانفرانسیسکو، می‌گوید شما باید چگونگی تأثیر هر کدام از روش‌های پیشگیری از بارداری را بر سلامت‌تان بدانید. عواملی مانند فشار خون بالا، عادت به سیگارکشیدن و سابقه‌ی سرطان سینه همگی روی انتخاب شما تأثیر می‌گذارند.
اما قبل از مراجعه به پزشک، به فهرست زیر که شامل مزایا و معایب هرکدام از روش‌های پیشگیری از بارداری است، نگاهی بیندازید:
کاندوم‌های مردانه و زنانه
همان‌طور که می‌دانید کاندوم‌ها اصلی‌ترین و پرکاربردترین روش پیشگیری از بارداری به‌شمار می روند، چون تنها گزینه‌ای هستند که نه‌تنها از بارداری بلکه از بیماری‌ها و عفونت‌های مقاربتی نیز پیشگیری می‌کنند. اگر احتمال می‌دهید که همسرتان به یک بیماری مقاربتی مبتلا باشد، حتما از کاندوم استفاده کنید. امروزه کاندوم‌ها در دو نوع مردانه و زنانه وجود دارند؛ هرچند کاندوم‌های مردانه بسیار متداول‌تر هستند. به همراه روش‌های سدی مانند کاندوم می‌توان از یک ژل، کرم یا فوم اسپرم‌کش استفاده کرد اما اسپرم‌کش به‌تنهایی فقط در ۷۲ درصد از موارد از بارداری جلوگیری می‌کند.
مزایای کاندوم: کاندوم‌ها ارزان‌قیمت هستند و بهترین محافظت را در برابر بیماری‌های مقاربتی و HIV فراهم می‌کنند. کاندوم‌های زنانه باعث می‌شوند که خانم‌ها روی رابطهی جنسی کنترل بیشتری داشته باشند چون می‌توانند خودشان، آن را درون بدن‌شان قرار دهند.
معایب کاندوم: کاندوم‌های مردانه فقط حدود ۸۲ درصد و کاندوم‌های زنانه حدود ۷۹ درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر هستند. به دلیل نرخ شکست بالای کاندوم‌ها، دکتر نیومن پیشنهاد می‌کند که در کنار کاندوم از یک روش دیگر پیشگیری از بارداری نیز استفاده کنید. برخی از خانم ها نیز شکایت دارند که قراردادن کاندوم‌های زنانه دشوار است و صداهای خنده‌داری ایجاد می‌کنند.
دیافراگم و اسفنج با اسپرم‌کش
اینها روش‌های سدی برای پیشگیری از بارداری هستند. دیافراگم یک کلاهک انعطاف‌پذیر است که خانم‌ها در واژن‌شان قرار می‌دهند. دیافراگم مانع ورود اسپرم به داخل رحم می‌شود و باید به همراه اسپرم‌کش استفاده شود. دیافراگم در اندازه‌های مختلفی وجود دارد و اندازهی مناسب شما باید توسط پزشک‌تان تعیین شود. همچنین پزشک‌تان باید هر یک یا دو سال یک‌بار، دیافراگم را بررسی کند تا مطمئن شود که هیچ سوراخی در آن ایجاد نشده است. اگر وزن‌تان به‌تازگی بالا یا پایین رفته است، به پزشک مراجعه کنید تا بررسی کند که آیا اندازهی دیافراگم‌تان هنوز هم مناسب شماست یا خیر. اسفنج ضدبارداری، یک فوم نرم است که با اسپرم‌کش پوشیده شده است. این وسیله شبیه دونات به‌نظر می رسد و وقتی داخل واژن قرار می‌گیرد، دهانه‌ی رحم را می‌پوشاند.
مزایا: شما می‌توانید دیافراگم را درست قبل از رابطهی جنسی یا تا ۲۴ ساعت قبل از آن، درون واژن‌تان قرار دهید. برخی از مشکلات پزشکی مانند سابقه‌ی سرطان سینه باعث می‌شوند که استفاده از داروهای هورمونی برای پیشگیری از بارداری خطرناک باشد. در چنین شرایطی، دیافراگم یک گزینه‌ی عالی برای جلوگیری از بارداری است. شما برای تهیه‌ی اسفنج‌های ضدبارداری به نسخه‌ی پزشک نیاز ندارید، آنها کوچک هستند و روی هورمون‌های شما تأثیر نمی‌گذارند.
معایب: برای به حداکثر رساندن اثربخشی، دیافراگم باید به همراه اسپرم‌کش استفاده شود و تا ۶ ساعت پس از رابطهی جنسی در داخل واژن باقی بماند. این ممکن است خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری را افزایش دهد، اما ادرار بعد از رابطهی جنسی می‌تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.
قرص‌های ضدبارداری
قرص‌های ضدبارداری متنوعی برای خانم‌ها وجود دارد؛ از جمله قرص‌هایی که فقط حاوی پروژسترون (پروژستین) هستند یا قرص‌های ترکیبی که شامل استروژن و پروژسترون هستند.
مزایا: خوشبختانه اگر قرص‌های ضدبارداری را به‌طور منظم و سروقت مصرف کنید، میزان شکست این روش فقط ۱ درصد است. قرص‌های ضدبارداری ترکیبی می‌توانند درد شکم را در دوران قاعدگی کاهش دهند، پریودها را سبک‌تر کنند و علائم سندروم پیش از قاعدگی را کمتر کنند. این قرص‌ها ممکن است به جلوگیری از بیماری التهابی لگن، عفونت‌ها، سرطان آندومتر و سرطان تخمدان نیز کمک کنند. قرص‌های حاوی پروژسترون برای خانم‌های شیرده ایدئال هستند، چون بر تولید شیر تأثیر نمی‌گذارند. همچنین برای خانم‌هایی که سابقه‌ی لخته‌شدن خون یا بیماری فشار خون کنترل‌نشده دارند، گزینه‌ی مطمئن‌تری هستند. هر دو نوع این قرص‌ها به تنظیم دوره‌های قاعدگی شما کمک می‌کنند و حتی می‌توانید از آنها برای کنترل تعداد پریودهایی که در یک سال دارید، استفاده کنید.
معایب: نرخ شکست این روش پیشگیری از بارداری ۸ درصد است. دلیلش این است که ممکن است برخی از دوزهای آن را فراموش کنید و نتوانید آن را به‌طور منظم مصرف کنید. اگر از قرص‌های شیردهی (فقط حاوی پروژسترون) استفاده می‌کنید، حتما باید آن را هر روز در یک ساعت مشخص مصرف کنید. قرص‌های ضدبارداری می‌توانند باعث لکه‌بینی، حساسیت سینه‌ها، تهوع و کاهش میل جنسی شوند. قرص‌های ترکیبی ممکن است باعث ایجاد لخته‌های خون در پاها شوند و خطر سکته‌ی مغزی را در خانم‌های سیگاری افزایش دهند.
چسب و حلقه
چسب و حلقه، هر دو جزء روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری محسوب می‌شوند و مانند قرص‌های ضدبارداری استروژن و پروژسترون دارند. چسب یک تکه‌ی کوچک پلاستیکی است که روی شکم، باسن، بازو یا بالاتنه‌ی شما می‌چسبد و باید به‌صورت هفتگی عوض شود. حلقه یک وسیله‌ی کوچک انعطاف‌پذیر است که در ۵ روز اول قاعدگی در داخل واژن قرار می‌دهید و ۳ هفته در آنجا باقی می‌ماند. سپس در پایان هفته‌ی سوم آن را خارج می‌کنید و یک هفته‌ی بعد، دوباره یک حلقه‌ی نو درون واژن می‌گذارید.
مزایا: نیومن می‌گوید چسب و حلقه‌ی ضدبارداری، تمام مزایای قرص‌های ترکیبی را دارند و فقط استفاده از آنها راحت‌تر است. همچنین می‌توانید برای به تأخیرانداختن دوره‌ی پریودتان، به‌طور مداوم از آنها استفاده کنید (تا زمانی‌که از حلقه و چسب استفاده کنید، دوره‌ی پریودتان شروع نمی‌شود). آنها مانند قرص‌ها ۹۲ درصد در پیشگیری از بارداری مؤثرند و با استفاده‌ی دقیق طبق دستورالعمل، می‌توانند مؤثرتر نیز باشند.
معایب: چسب ضدبارداری می‌تواند در برخی از خانم‌ها باعث بروز واکنش‌های پوستی شود. چسب و حلقه مانند قرص‌های ضدبارداری می‌توانند باعث لکه‌بینی، سردرد، نفخ و حساسیت سینه‌ها شوند. اگر مستعد لخته‌شدن خون هستید یا فشار خون بالای کنترل‌نشده یا میگرن را دارید، نباید از این دو روش استفاده کنید. حلقه‌ی ضدبارداری ممکن است به تحریک یا ترشحات واژینال نیز منجر شود.
آمپول‌های ضدبارداری
تزریق آمپول پروژسترون در بازوی خانم‌ها، به‌مدت ۳ ماه از بارداری آنها جلوگیری خواهد کرد. این آمپول مانع تخمک‌گذاری می‌شود و همچنین با افزایش غلظت مخاط دهانه‌ی رحم، حرکت اسپرم را دشوار می‌سازد.
مزایای آمپول ضدبارداری: هنگامی‌که این تزریق را فردی آموزش‌دیده به‌درستی انجام دهد، احتمال بارداری کمتر از ۱ درصد است و لازم نیست که شما هر روز، هر هفته یا هر ماه در مورد پیشگیری از بارداری فکر کنید. به گفته‌ی انجمن متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، این آمپول ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهد و در مقابل بیماری التهابی لگن از شما محافظت کند.
معایب آمپول ضدبارداری: نیومن می‌گوید که شما برای تزریق این آمپول باید به پزشک مراجعه کنید و این آمپول‌ها معمولا باعث خونریزی نامنظم‌تری نسبت به قرص، چسب یا حلقه می‌شوند، به‌خصوص در طول ۳ تا ۶ ماه اول. همچنین استفاده‌ی طولانی‌مدت از آنها می‌تواند تراکم استخوان شما را کاهش دهد. اگر قصد دارید در آینده باردار شوید، در صورت استفاده از این آمپول‌ها باید از قبل برنامه‌ریزی کنید. چون بعد از قطع این آمپول‌ها چیزی بین ۳ تا ۱۸ ماه طول می‌کشد تا تخمک‌گذاری‌تان دوباره آغاز شود.
آی.یو.دی
آی.یو.دی یا دستگاه داخل رحمی، وسیله‌‌ای T شکل است که پزشک آن را داخل رحم شما قرار می‌دهد. در حال حاضر ۲ نوع آی.یو.دی وجود دارد که می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کنید: آی.یو.دی‌های مسی یا آی.یو.دی‌هایی که هورمون پروژسترون دارند.
مزایای آی.یو.دی: آی.یو.دی، یک وسیله‌ی پیشگیری از بارداری مؤثر است و کمتر از ۱ درصد از خانم‌ها علی‌رغم استفاده از آن باردار می‌شوند. این وسیله از بیرون مشخص نیست و مجبور نیستید به همراه آن از اسپرم‌کش استفاده کنید. آی.یو.دی‌های مسی می‌توانند تا ۱۲ سال و آی.یو.دی‌های دارای پروژسترون می‌توانند تا ۵ سال درون مهبل باقی بمانند. از آی.یو.دی مسی می‌توان برای جلوگیری اورژانسی از بارداری نیز استفاده کرد. برای این منظور باید در عرض ۵ روز از رابطهی جنسی محافظت‌نشده، درون مهبل قرار داده شود. مزیت دیگر آی.یو.دی، پیشگیری از بارداری در طولانی‌مدت اما برگشت‌پذیر است و شما می‌توانید پس از بیرون آوردن آن باردار شوید.
معایب آی.یو.دی: آی.یو.دی‌ها می‌توانند باعث افزایش دردهای شکمی شوند. نیومن می‌گوید که اگر در زمان گذاشتن آی.یو.دی یک عفونت مقاربتی داشته باشید، خطر ابتلای شما به بیماری التهابی لگن افزایش می‌یابد.
آگاهی از زمان باروری
از چرخه‌ی ماهیانه‌تان کاملا آگاهید؟ فقط کافی است در طول روزهایی که قابلیت باروری دارید، از یک روش سدی پیشگیری از بارداری (مانند کاندوم) استفاده کنید. پیشگیری از بارداری به این روش از طریق دنبال‌کردن چرخه‌ی قاعدگی‌تان روی تقویم، مشاهده‌ی ترشحات دهانه‌ی رحم و اندازه‌گیری درجه‌ی حرارت بدن‌تان امکان‌پذیر است.
مزایا: با این روش طبیعی پیشگیری از بارداری می‌توانید داروهای نسخه‌ای، دستگاه‌ها و مصرف هورمون را فراموش کنید.
معایب: شما باید به‌دقت بر چرخه‌ی قاعدگی‌تان نظارت داشته باشید. نیومن می‌گوید با توجه دقیق هنوز هم احتمال خطا در این روش زیاد است، چون خانم‌ها می‌توانند در هر چرخه در روزهای مختلفی تخمک‌گذاری کنند. از آنجا که اسپرم‌ها می‌توانند تا ۶ روز پس از رابطهی جنسی فعال بمانند، شما باید از ۶ روز قبل از تخمک‌گذاری‌تان از یک روش سدی استفاده کنید.
پرهیز دوره‌ای
پرهیز دوره‌ای یکی از روش‌های طبیعی پیشگیری از بارداری است که در آن زوجین در طول روزهایی که احتمال باروری زن وجود دارد، از رابطهی جنسی پرهیز می‌کنند. احتمال شکست این روش بسیار پایین است. نیومن می‌گوید که برخی از مردم ترجیح می‌دهند به‌جای سایر روش‌های پیشگیری از پرهیز دوره‌ای استفاده کنند.
مزایا: خودداری از رابطهی جنسی، تنها روش کاملا مطمئن برای پیشگیری از بارداری است.
معایب: خودداری از رابطهی جنسی قطعا برای همه امکان‌پذیر نیست و کار دشواری است. نیومن می‌گوید: «همه‌ی ما انسان هستیم و میل جنسی داریم.» اگر برای پیشگیری از بارداری فقط از پرهیز دوره‌ای استفاده می‌کنید، همیشه برای محکم‌کاری یک وسیله‌ی پیشگیری پشتیبان مانند کاندوم در دسترس داشته باشید.
وازکتومی برای مردان
به‌عنوان یک خانم از به‌دوش‌گرفتن تمام مسئولیت‌های پیشگیری از بارداری خسته شده‌اید؟ اگر فرزند دارید و دیگر قصد فرزندآوری ندارید، می‌توانید شوهرتان را نزد پزشک بفرستید. وازکتومی روشی ساده است. پزشک از طریق برشی کوچک، لوله‌های حمل‌کننده‌ی اسپرم مرد را می‌بندد و مانع خروج آنها از بدن مرد می‌شود.
مزایای وازکتومی: وازکتومی تقریبا ۱۰۰ درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر است. از هر ۱۰۰۰ مرد، تنها در ۱ مورد از آنها لوله‌های بسته‌شده مجددا رشد می‌کنند و به‌هم وصل می‌شوند. این روش دائمی پیشگیری از بارداری، ریسک بسیار کمی دارد، دوره‌ی نقاهت آن فقط چند روز است و هیچ تأثیری روی عملکرد جنسی مرد نمی‌گذارد.
معایب وازکتومی: شما تا ۳ ماه پس از وازکتومی باید از یک روش پیشگیری پشتیبان مانند کاندوم استفاده کنید تا مطمئن شوید تمام اسپرم‌هایی که قبلا ساخته شده‌اند، به‌طور کامل دفع می‌شوند. بنابراین قبل از انجام وازکتومی باید مطمئن شوید که دیگر بچه نمی‌خواهید. اگرچه این جراحی می‌تواند در برخی از موارد برگشت داده شود اما هزینه‌ی آن بسیار بالاست و تضمینی برای موفقیت آن نیست.
