دلایل زیادی باعث خونریزی واژینال بعد از رابطه جنسی در زنان می شود. نام پزشکی این حالت خونریزی پست کویتال (postcoital bleeding) است. معمولا این خونریزی ها شایع و خوش خیم هستند، با این حال در برخی موارد می تواند نشان دهنده وجود مشکل در دستگاه ادراری یا دستگاه تولید مثلی خانم باشد. علت خونریزی رحمی(واژینال) بعد از سکس می تواند به دلیل عفونت، پولیپ، خشکی واژن و….می تواند باشد. درمان خونریزی بعد از رابطه جنسی بستگی به علت خونریزی بستگی دارد.
دلایل خونریزی بعد از رابطه جنسی در سنین مختلف
در خانم های جوان که به دوران یائسگی نرسیده اند، منشا خونریزی معمولاً دهانه رحم است، اما در کسانی که یائسگی را پشت سر گذاشته اند، خونریزی می تواند از علل دیگری منشا بگیرد، از جمله موارد زیر:
- دهانه رحم
- رحم
- لابیا
- مجرای ادرار
- سرطان
علت خونریزی بعد از رابطه جنسی چیست؟
۱. عفونت ها:
برخی از عفونت ها می توانند باعث التهاب بافت های واژن شوند که ممکن است منجر به خونریزی شود. این عفونت ها شامل: بیماری التهابی لگن، عفونت مقاربتی (STI)، عفونت دهانه رحم و واژینیت می باشد.
۲. سندرم ادراری تناسلی یائسگی یا (GSM):
این سندروم قبلاً با نام آتروفی واژن شناخته می شد. این بیماری در خانم هایی که در دوره یائسگی، پیش از یائسگی و یا در کسانی که تخمدانشان برداشته شده است شایع است. هر چه سن خانم ها بالاتر برود (به ویژه هنگامی که دوره قاعدگی متوقف می شود و یائسگی رخ می دهد)، بدن استروژن کمتری تولید می کند. استروژن هورمونی است که وظیفه تنظیم سیستم تولیدمثلی خانم ها را بر عهده دارد. هنگامی که سطح استروژن پایین می آید، تغییرات مختلفی در واژن اتفاق می افتد؛ به این ترتیب بدن خانم مخاط واژن کمتری تولید می کند و واژن او دچار خشکی و التهاب می شود. سطح پایین استروژن همچنین کشسانی را کاهش می دهد، بافت های واژن شکننده تر می شوند، جریان خون در آن ها کاهش می یابد و بیشتر در معرض پارگی و تحریک قرار می گیرند. این موارد می تواند منجر به ناراحتی، درد و خونریزی در هنگام رابطه جنسی شود.
۳. خشکی واژن:
خشکی واژن نیز می تواند منجر به خونریزی شود. علاوه بر GSM، خشکی واژن می تواند در اثر عوامل دیگری ایجاد شود، از جمله: شیردهی، زایمان، برداشتن تخمدان ها.
۴. مصرف داروهای خاص:
از جمله داروهای سرماخوردگی، داروهای آسم، برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد استروژن، داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی
۵. عدم انجام پیش نوازی:
برقراری رابطه و انجام دخول بدون هیچ پیش نوازی می تواند منجر به خونریزی واژینال خانم شود.
۶. برخورد با مواد شیمیایی:
دوش گرفتن با مواد شیمیایی موجود در محصولات بهداشتی زنانه، مواد شوینده لباس و استخرها نیز می تواند منجر به خونریزی واژینال بعد از رابطه جنسی شود.
۷. سندرم شوگرمن:
یک بیماری التهابی در سیستم ایمنی بدن است که رطوبت تولید شده توسط غدد را در بدن کاهش می دهد.
۸. پولیپ:
پولیپ ها غده هایی غیر سرطانی هستند که بعضی اوقات در دهانه رحم یا در آندومتر رحم مشاهده می شوند. پولیپ مانند یک آویز گرد روی زنجیر آویزان است. حرکت پولیپ می تواند باعث تحریک بافت اطراف و خونریزی از رگ های خونی کوچک شود.
۹. پارگی واژن:
رابطه جنسی، به ویژه رابطه جنسی خشن، می تواند باعث ایجاد بریدگی، پارگی یا خراش های کوچک واژن شود. این احتمال وجود دارد که خانم به دلیل یائسگی، شیردهی یا سایر عوامل دچار خشکی واژن نیز شود و به دلیل همین خشکی، واژنش با فشارهای نرم نیز پاره شود.
۱۰. سرطان:
خونریزی نامنظم واژینال، از جمله خونریزی بعد از رابطه جنسی، از علائم رایج سرطان دهانه رحم یا واژن است. در حقیقت، این علامتی بود که برای اولین بار در ۱۱ درصد از کسانی که مبتلا به سرطان دهانه رحم بودند، تشخیص داده شده بود. خونریزی بعد از یائسگی نیز می تواند یکی از علائم سرطان رحم باشد و این علائم بیشتر در خانم های بالای ۵۰ سال رخ می دهد.
۱۱. اکتروپیون یا بیرون زدگی دهانه رحم:
بیماری که طی آن، پوشش داخلی دهانه رحم (سرویکس) از دهانه رحم بیرون زده و در قسمت واژن به طور التهابی دیده می شوند.
۱۲. زخم های دستگاه تناسلی:
که در اثر عفونت های مقاربتی مانند تبخال دستگاه تناسلی یا سیفلیس ایجاد می شوند.
چه زمان باید به دکتر مراجعه کرد؟
اگر یائسه نیستید، هیچ عامل خطر دیگری مانند انواع بیماری ها ندارید و فقط لکه بینی یا خونریزی جزئی دارید که به سرعت از بین می رود، احتمالاً نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. با این حال اگر بعد از یائسگی، بازهم خونریزی واژینال را تجربه کردید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید؛ مخصوصا اگر یک یا چند عامل از موارد زیر را نیز مشاهده نمودید:
- خارش یا سوزش واژن
- احساس سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
- مقاربت دردناک
- خونریزی شدید
- درد شدید شکمی
- درد پایین کمر
- حالت تهوع یا استفراغ
- ترشحات واژن غیرمعمول
آزمایشات و معاینات لازم
خونریزی پس از رابطه جنسی معمولا ناشی از خشکی واژن است، اما علل جدی دیگری نیز وجود دارد که می تواند باعث خونریزی پس از رابطه جنسی شود. پزشک ابتدا با بررسی واژن و دهانه رحم، آزمایش پاپ اسمیر و احتمالا انجام بیوپسی، ابتدا احتمال سرطان را رد یا تایید می کند. اگر شواهدی به نفع سرطان پیدا شود، خانم به یک متخصص ارجاع داده می شود. در غیر این صورت بسته به علائم و سابقه پزشکی خانم، پزشک ممکن است برخی از آزمایش ها یا معاینات را توصیه کند که عبارت اند از:
- تست بارداری (بسته به سن خانم)
- معاینه لگن: حالتی که پزشک دو انگشت خود را وارد واژن می کند تا ببیند چیزی غیر معمول احساس می کند یا خیر
- معاینه سرویکال: به دهانه رحم با ابزاری بنام اسپکولوم نگاه می کنند. اگر این مشکل به دلیل خشکی واژن ایجاد شده باشد، ممکن است پزشک توصیه کنند که خانم از ژل های روان کننده (لوبریکانت) استفاده کند.
- آزمایشات غربالگری دهانه رحم: بسیار مهم است که تمام زنان ۲۵ تا ۶۴ ساله برای تشخیص زودرس ابتلا به سرطان دهانه رحم، آزمایشات غربالگری دهانه رحم را به طور منظم انجام دهند.
- آزمایش ادرار
- آزمایش خون
درمان خونریزی پس از رابطه جنسی
تعیین علت خونریزی واژینال، درمان را تعیین خواهد کرد که ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
- تجویز روان کننده یا لوبریکانت: اگر خونریزی ناشی از خشکی واژن باشد، مرطوب کننده های واژینال می توانند کمک کننده باشند. این محصولات به طور منظم استفاده می گردند و توسط دیوارهای واژن جذب می شوند. آنها رطوبت واژن را افزایش می دهند و به بازگرداندن اسیدیته طبیعی واژن کمک می کنند. همچنین باعث کاهش اصطکاک ناراحت کننده در طول مقاربت می شوند.
- احتیاط: روان کننده های مبتنی بر نفت مانند وازلین می توانند به کاندوم و دیافراگم های لاتکسی آسیب برسانند، بنابراین هیچگاه وازلین و کاندوم را با یکدیگر مخلوط نکنید. به جای وازلین از یک روان کننده حاوی آب یا سیلیکون استفاده کنید.
- استروژن درمانی: اگر خشکی واژن ناشی از یائسگی یا برداشتن تخمدان ها باشد، پزشک محصولات استروژن دار موضعی شامل کرم های واژینال و شیاف را تجویز می کند. گزینه دیگر یک حلقه های استروژنی است که انعطاف پذیر هستند و در داخل واژن قرار می گیرند. این وسیله مقدار کمی استروژن را طی ۹۰ روز در واژن آزاد می کند.
- هورمون درمانی: داروهای خوراکی حاوی هورمون که جایگزین هورمون های استروژن و پروژستین می شود، گزینه دیگری برای برخی از خانم هایی است که پس از برقراری رابطه جنسی دچار خونریزی می شوند.
درمان های موردی
- واژینیت می تواند ناشی از عفونت یا خشکی واژینال باشد و گاهی علت آن ممکن است ناشناخته باشد. بسته به علت، پزشک احتمال دارد که آنتی بیوتیک خاصی را تجویز کند. آنتی بیوتیک ها همچنین ممکن است برای درمان بیماری التهابی لگن و عفونت های منتقله جنسی نیز تجویز شوند.
- اگر رحم در اثر عفونت آسیب دیده باشد، پزشک ممکن است سلول های آسیب دیده را با استفاده از نیترات نقره ای یا جراحی و لیزر کرایو حذف کند. در این فرآیند، سلول های آسیب دیده یخ زده و از بین می روند.
عوارض ناشی از عدم درمان خونریزی
معمولا خونریزی پست کویتال، عارضه جدی و خطرناکی ایجاد نمی کند، مگر اینکه علت آن سرطان یا یک بیماری درمان نشده باشد. در هر حال، برخی از عوارض احتمالی می تواند شامل موارد زیر باشد:
کم خونی:
خونریزی شدید یا طولانی مدت، در موارد بسیار نادر می تواند منجر به ایجاد کم خونی ناشی از فقر آهن شود. زیرا گلبول های قرمز خون در بدن طی از دست دادن خون، از بین می روند. با این حال، بروز این بیماری معمول نیست. دیگر علامت های کم خونی عبارت است از:
- خستگی
- ضعف
- سرگیجه
- سردرد
- پوست غیر معمول و رنگ پریده
اگر کم خونی ناشی از کاهش خون بعد از خونریزی باشد، پزشک ممکن است یک مکمل آهن را تجویز کند. مهمترین را دریافت آهن طبیعی، تصحیح رژیم غذایی است.
جلوگیری از خونریزی پس از رابطه جنسی
تعیین نحوه جلوگیری از خونریزی هنگام سکس و نزدیکی بستگی به آنچه دارد که باعث خونریزی واژینال شده است. در اکثر خانم ها، استفاده از روان کننده های مبتنی بر آب یا سیلیکون، به جلوگیری از خونریزی ناشی از خشکی واژینال و ایجاد اصطکاک در طول رابطه جنسی کمک می کند. اگر از کاندوم استفاده می کنید، روان کننده های بر اساس روغن می تواند به آن آسیب برساند. روان کننده های مبتنی بر آب توصیه می شود. این مواد همچنین ممکن است به آرامش جنسی کمک کنند و احساس درد را متوقف نمایند. با استفاده از مرطوب کننده های واژینال به طور منظم، می توان به حفظ رطوبت واژن کمک کرد.
منبع:
